All posts by jin0x

Στις 27 Μαΐου 1917, συμμαχικά ιταλικά στρατεύματα καταλαμβάνουν το Μέτσοβο, στο πλαίσιο των συμμαχικών πιέσεων προς τον Κωνσταντίνο για την είσοδο της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και λόγω των επεκτατικών σχεδίων της Ιταλίας στην Ήπειρο. Υποκινείται τότε, χωρίς επιτυχία, σχέδιο για την ίδρυση μιας Βλαχικής «Δημοκρατίας της Πίνδου». Οι Ιταλοί θα αποχωρήσουν στις 2 Σεπτεμβρίου 1917.

Στις 10 Αυγούστου 1913 υπογράφεται η συνθήκη του Βουκουρεστίου και λήγουν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι.

Στις 31 Οκτωβρίου 1912, ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει το Μέτσοβο. Είναι το τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας στην περιοχή. Το τελευταίο δεκαήμερο του Οκτωβρίου του 1912, σώματα εθελοντών κρητών καθώς και ένα απόσπασμα 340 περίπου οπλιτών του τακτικού στρατού, προωθούνται μέσω του Θεσσαλικού χώρου στην ελληνοτουρκική μεθόριο που διέσχιζε τότε τα ανατολικά υψώματα του Μετσόβου.
Στις 31 Οκτωβρίου του 1912 τα ελληνικά σώματα, συνεπικουρούμενα από ανταρτικές ομάδες της Ηπείρου και Μετσοβιτών εθελοντών, επιτίθενται από τις 6π.μ. κατά ων τουρκικών φρουρών οι οποίες αριθμούσαν 205 στρατιώτες και διέθεταν παράλληλα 2 κανόνια. Οι πυροβολισμοί διήρκεσαν ως τις 4 μ.μ. οπότε υψώθηκε λευκή σημαία από τους εντός του φρουρίου του Μετσόβου πολιορκημένος Οθωμανούς στρατιώτες προκειμένου να παραδοθούν.

Το 1885, ιδρύεται ρουμανικο σχολείου (με κληροδότημα του Μετσοβίτη Δημήτρη Καζάκοβιτς), για τη διδασκαλία της ρουμανικής γλώσσας. Η λειτουργία του υπήρξε διακεκομμένη. Κλείνει το 1901, με απόφαση της ρουμανικής κυβέρνησης, και επαναλειτουργεί το 1908 (στην οικία του Κύργου Τόπη). Το σχολείο καταστρέφεται την επομένη της απελευθέρωσης του Μετσόβου (1 Νοεμβρίου 1912) και το αρχείο του πυρπολείται. Το λεγόμενο Κουτσοβλαχικό ζήτημα υπήρξε ένα μειονοτικό ζήτημα που εμφανίστηκε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα σε συνδυασμό με την άνοδο των βαλκανικών εθνικισμών, μεταξύ των οποίων και του ρουμανικού. Με βασικό επιχείρημα τη συγγένεια της βλαχικής γλώσσας προς τη ρουμανική, η Ρουμανία διεκδικούσε ως ομοεθνείς τους βλαχικούς πληθυσμούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στις περιοχές της Ηπείρου, της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας εκδηλώθηκε οξύς ανταγωνισμός με την Ελλάδα ως προς την ταυτότητα των πληθυσμών, με την ίδρυση ρουμανικών σχολείων και εκκλησιών. Ο ανταγωνισμός αυτός οξύνθηκε ιδιαίτερα στις αρχές του 20ού αιώνα (εποχή του Μακεδονικού Αγώνα) με τη δράση ελληνικών ανταρτικών ομάδων στην Οθωμανική Μακεδονία, επεισόδια εναντίον Ελλήνων εγκατεστημένων στη Ρουμανία και εν τέλει διακοπή των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Ρουμανίας. Το Κουτσοβλαχικό ζήτημα θα υποχωρήσει με τους Βαλκανικούς πολέμους και την παραχώρηση από τον Βενιζέλο της ελεύθερης λειτουργίας ρουμανικών σχολείων και εκκλησιών στις περιοχές με βλαχικούς πληθυσμούς που εντάχθηκαν στο ελληνικό κράτος. Εντούτοις, το ζήτημα θα λάβει νέα τροπή, με την εμφάνιση ενός καινούριου παράγοντα, του ιταλικού ιμπεριαλισμού, στη διάρκεια αφενός του Πρώτου και αφετέρου του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Tο 1917 υποκινήθηκε από τον Αλκιβιάδη Διαμάντη, βλαχόφωνο δικηγόρο από τη Θεσσαλία, η ίδρυση μιας Βλαχικής «Δημοκρατίας της Πίνδου», χωρίς όμως διάρκεια. Το 1941-1942 εξάλλου, η Ιταλία, ως κατοχική δύναμη, με τη συνδρομή πάλι του Αλκιβιάδη Διαμάντη, σχεδίαζε την ίδρυση του Αυτόνομου Κουτσοβλαχικού «Πριγκιπάτου της Ηπείρου» που θα περιλάμβανε την Πίνδο, τη δυτική Μακεδονία και τη Θεσσαλία. Το σχέδιο θα ναυαγήσει οριστικά με την πτώση της Ιταλίας το καλοκαίρι του 1943.

Ο Γεώργιος Αβέρωφ με τον θάνατό του, το 1899, αφήνει στο Μέτσοβο μεγάλο μέρος της περιουσίας του για τη λειτουργία των σχολείων, τη κατασκευή υδραγωγείου, κρηνών και γέφυρας, επισκευές δημόσιων δρόμων και ναών, δενδροφυτεύσεις, τη συντήρηση νεκροταφείου, τη χορήγηση δωρεάν φαρμάκων σε όλους τους Μετσοβίτες, την προικοδότηση απόρων κοριτσών και την αγορά βιβλίων για τη δημιουργία δημόσια βιβλιοθήκης.
Γενικός έφορος των κληροδοτημάτων και των σχολείων ορίστηκε ο μεγάλος αδελφός του Γεωργίου, Νικολάος Μιχαήλ Αβέρωφ (Κολάκης του Χάλη)

To 1867, η περιοχή του Μετσόβου γίνεται προσωρινά καζάς. Ο καζάς ήταν διοικητική υποδιαίρεση του σαντζακιού και μπορεί να μεταφραστεί ως «επαρχία». Αρχικά δήλωνε μια περιοχή που ταυτιζόταν με τη δικαιοδοσία ενός καδή (ιεροδικαστή). Το 1864 όμως, με το νόμο των βιλαετίων, ο καζάς παύει να συνδέεται με την ιεροδικαστική ιεραρχία. Η διοικητική μεταρρύθμιση του οθωμανικού κράτους ολοκληρώνεται το 1867 όταν ενώνονται τα πασαλίκια των Ιωαννίνων και των Τρικάλων σε ένα ενιαίο βιλαέτι των Ιωαννίνων.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1870, ιδρύεται στη Χώρα Μετσόβου το «φαρμακείο Αβέρωφ» που χορηγεί δωρεάν φάρμακα σε όλους τους κατοίκους της πόλης και των περιχώρων καθώς και στους στρατιώτες της τουρκικής φρουράς. Σε επιστολή προς την Πύλη (Υπουργείο Εσωτερικών) στις 23 Απριλίου 1908, εκπρόσωπος του Βαλή Ιωαννίνων ζητά τα φαρμακευτικά υλικά που εισάγονται από την Ευρώπη και προορίζονται για το «φαρμακείο Αβέρωφ» να εξαιρούνται από τον τελωνειακό φόρο. Μεταξύ άλλων, η επιστολή αναφέρει:
«Σας απευθύνουμε συνημμένη την έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου Μετσόβου σχετικά με την αίτηση του Φαρμακείου Αβέρωφ, που παρασκευάζει και χορηγεί δωρεάν φάρμακα στο λαό και τους υπαλλήλους, να εξαιρεθούν τελωνειακών τελών τα φαρμακευτικά υλικά που εισάγει από την Ευρώπη. (…) Το Διοικητικό συμβούλιο του Βιλαετίου [Ιωαννίνων] αιτείται λοιπόν προς το Υψηλό Υπουργείο Εσωτερικών αφενός, να εξασφαλιστεί η επίσημη άδεια του φαρμακείου και αφετέρου, να εγκρίνει την εξαίρεση τελωνειακών δασμών επί των απαραίτητων σε αυτό φαρμακευτικών υλικών καθώς και επί αυτών που θα του χρειαστούν στο μέλλον.» (Başbakanlı Osmanlı Arşivi / Οθωμανικά Κρατικά Αρχεία, Κωνσταντινούπολη).

Το φαρμακείο φέρεται να λειτουργεί ήδη από 1816, χορηγώντας δωρεάν φάρμακα σε φτωχούς Μετσοβίτες.

To 1875, η περιοχή του Μετσόβου γίνεται μόνιμα καζάς και ταυτόχρονα έδρα καϊμακάμη (υποδιοικητή) και καδή (δικαστή). Έχει περίπου 6.000 κατοίκους. Οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις στο οθωμανικό κράτος από το 1864 είχαν ως αποτέλεσμα την αλλαγή της ορολογίας στις διοικητικές διαιρέσεις και τα αντίστοιχα αξιώματα.
Η αυτοκρατορία διαιρείται σε βιλαέτια (νομαρχίες ή γενικές διοικήσεις), τα οποία χωρίζονται σε σαντζάκια και αυτά σε καζάδες. Οι καζάδες, όπως ο καζάς του Μετσόβου, διοικούνται από καϊμακάμηδες, ο οποίοι διορίζονται και παύονταν απευθείας από την Κωνσταντινούπολη.
Στην Στατιστική του 1895, τη μόνη δημοσιευμένη πηγή με αναλυτική καταγραφή του πληθυσμού της Ηπείρου τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, ο καζάς του Μετσόβου ανήκει στο σαντζάκι Ιωαννίνων. Εκτός από τον κασαμπά (Χώρα) του Μετσόβου, περιλαμβάνει τρια ακόμα χωριά, το Ανήλιο, το Βουτονόσι και τη Μηλιά. Συνολικά, ο καζάς Μετσόβου αριθμεί 5371 κατοίκους και 1148 χανέδες (σπίτια).

Το 1854, στη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου, εκδηλώνονται επαναστατικά κινήματα στην Ήπειρο υπό την ηγεσία του στρατηγού Θεόδωρου Γρίβα. Το Μέτσοβο διχάζεται μεταξύ των υποστηρικτών και των πολέμιων της επανάστασης. Με πρόσκληση των δεύτερων, θα επέμβουν τουρκικές δυνάμεις από τα Ιωάννινα τον Μάρτιο του 1854, και μετά από τριήμερη σκληρή μάχη θα εξαναγκάσουν τον Γρίβα να εγκαταλείψει την πόλη. Το Μέτσοβο λεηλατείται και 400 σπίτια πυρπολούνται. Η καταστροφή θα μείνει γνωστή ως «ο Χαλασμός του Γρίβα». Ο Θεόδωρος ή Θεοδωράκης Γρίβας (1797-1862) ήταν αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης που καταγόταν από την Πρέβεζα. Μετείχε ενεργά στην πολιτική ζωή του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, χωρίς όμως σαφή κομματική τοποθέτηση και αρχές. Το 1836 είχε στηρίξει τον Όθωνα και είχε καταπνίξει την εναντίον του εξέγερση στην Ακαρνανία, ενώ το 1862 επαναστάτησε ο ίδιος εναντίον του και κατέλαβε τη Βόνιτσα και το Μεσολόγγι. Όταν ξέσπασε ο Κριμαϊκός πόλεμος*, πέρασε τα ελληνοτουρκικά σύνορα με σώμα ατάκτων και ετέθη επικεφαλής της εξέγερσης στην Ήπειρο. Η αντιπαράθεση του Γρίβα με τον Όθωνα έχει αποτυπωθεί στο δημοτικό τραγούδι «Γρίβα μ’ σε θέλει ο βασιλιάς».

*Ο Κριμαϊκός πόλεμος (1853-1856) ήταν μια σημαντική διεθνής σύρραξη ανάμεσα στη Ρωσία από τη μια πλευρά και την Αγγλία και τη Γαλλία από την άλλη, σε μια κρίση του Ανατολικού Ζητήματος. Όταν η Ρωσία επιτέθηκε εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, Αγγλία και Γαλλία έσπευσαν να στηρίξουν τον Σουλτάνο. Ο πόλεμος έληξε με ήττα της Ρωσίας και είχε σοβαρές συνέπειες για την Ευρώπη, εφόσον οδήγησε στη διάλυση της «Ιεράς Συμμαχίας» και άλλαξε τις διεθνείς ισορροπίες. Είχε όμως επώδυνες συνέπειες και για την Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, εκδηλώθηκαν επαναστατικές κινήσεις για την απελευθέρωση της Ηπείρου, της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας που κατέληξαν σε αποτυχία. Για να τιμωρηθεί η Ελλάδα και να εκβιαστεί η ουδετερότητά της, ο αγγλογαλλικός στόλος κατέλαβε τον Πειραιά και επέβαλε κατοχή/αποκλεισμό επί τρία χρόνια (1854-1857).

To 1864-67, xτίζεται το κάστρο στο Μέτσοβο, το οποίο περιλάμβανε και τζαμί. Το κάστρο σε φωτογραφία του Γάλλου γλωσσολόγου και νεοελληνιστή Hubert Pernot που επισκεύθηκε την Ήπειρο το 1913, ένα χρόνο μετά την απελευθέρωση του Μετσόβου.
Στη συνέχεια, το κάστρο σταδιακά καταστράφηκε και καλύφθηκε με χώμα δημιουργώντας τον λόφο που μέχρι σήμερα είναι γνωστό ως «Κάστρο».